Nie tylko cukrzyca?

Prof. Ewa Otto-Buczkowska
Prof. Ewa Otto-Buczkowska

Autoimmunologiczne zespoły poliendokrynne mogące towarzyszyć cukrzycy

Cukrzycy o podłożu autoimmunologicznym, a więc „klasycznej” cukrzycy typu 1, występującej  głównie u młodocianych pacjentów jak i cukrzycy typu LADA,  często towarzyszą inne schorzenia o takim podłożu.

Wśród   schorzeń o podłożu autoimmunologicznym mogących towarzyszyć cukrzycy wymienić należy autoimmunologiczne zapalenia tarczycy, celiakie, chorobę Addisona, autoimmunologiczne zapalenie błony śluzowej żołądka, czy toczeń układowy, ale także występować mogą zaburzenie funkcji przytarczyc, bielactwo czy autoimmunologiczne zapalenie stawów.

Pamiętać więc należy, że u chorych z rozpoznaną cukrzycą typu 1 czy typu LADA kontrolować należy miano autoprzeciwciał przeciwnarządowych. Dotyczy to głównie przeciwciał przeciwtarczycowych anty-Tg  oraz anty-TPO, a także   przeciwciał umożliwiających wczesną diagnostykę celiakii, a więc przeciwciał anty tTG  oraz przeciw EMA w klasie IgA   

Pamiętać jednak   należy, że czasem ujawnienie się tych schorzeń może wyprzedzać pojawienie się cukrzycy tak więc w przypadku stwierdzenia np. autoimmunologicznego zapalenia tarczycy czy celiakii, wskazana jest kontrola glikemii i miana autoprzeciwciał przeciwtrzustkowych (a/GAD, a w razie potrzeby pozostałych autoprzeciwciał)  dla możliwie wczesnego rozpoznania cukrzycy. Ma to szczególne znaczenie w cukrzycy typu LADA bowiem procesy autoimmunizacji w cukrzycy typu 1 rozwijają się zwykle szybko, a więc wcześnie dochodzi do rozwoju klinicznie jawnej cukrzycy. 

Ponieważ, jak wspomniano,  w schorzeniach o podłożu autoimmunologicznym obecność przeciwciał przeciwnarządowych na długi czas wyprzedzać może wystąpienie klinicznych objawów schorzenia, ustalone zostały   zasady postępowania mające na celu możliwie wczesne ich wykrywanie. [Zalecenia kliniczne u chorych na cukrzycę 2019]  

O ile u młodocianych chorych zalecenia te są realizowane, to niestety u chorych dorosłych bardzo często są zaniedbywane i do ustalenia rozpoznania dochodzi z dużym opóźnieniem.  Wczesne wykrycie procesów autoimmunizacji pozwala na wyselekcjonowanie grupy chorych o podwyższonym ryzyku, wymagających szczególnie starannej obserwacji. Chorzy ci bowiem znajdować się mogą już w subklinicznej fazie choroby. Wczesne rozpoznanie i podjęcie odpowiedniego leczenia poprawia kontrolę metaboliczną cukrzycy, redukuje ryzyko powikłań i wpływa korzystnie na jakość życia.

Wybrane pozycje piśmiennictwa

  • Besançon A, Michaud B, Beltrand J. et al. Revisiting autoimmune gastritis in children and adolescents with type 1 diabetes.   Pediatr Diabetes. 2017;18:772-776.  
  • Cutolo M.  Autoimmune polyendocrine syndromes. Autoimmun Rev. 2014;13:85-89. 
  • Ganji A, Moghbeli M.  Type 1 diabetes and hyperthyroidism in a family with celiac disease after exposure to gluten: a rare case report. Clin Diabetes Endocrinol. 2018;4:24. 
  • Husebye ES, Anderson MS, Kämpe O.  Autoimmune Polyendocrine Syndromes.
  • N Engl J Med. 2018;378:1132-1141.
  • Kahaly GJ, Frommer L.   Polyglandular autoimmune syndromes. J Endocrinol Invest. 2018;41:91-98.  
  • Kahaly GJ, Frommer L, Schuppan D.  Celiac Disease and Glandular Autoimmunity. Nutrients. 2018;10(7). pii: E814. 
  • Komminoth P. [Polyglandular autoimmune syndromes : An overview].                                Pathologe. 2016;37(3):253-257. 
  • Nederstigt C, Uitbeijerse B, Janssen LGM.  et al.   Associated auto-immune disease in type 1 diabetes patients: a systematic review and meta-analysis. Eur J Endocrinol. 2019;180:                  135-144.                                                 
  • Nishi M. Diabetes mellitus and thyroid diseases.  Diabetol Int. 2018;9:108-112.   
  • Otto-Buczkowska E. Wybrane schorzenia o podlożu autoimmunologicznym.  Diabetologia   po Dyplomie 2016;13:37-41           
  • Otto-Buczkowska E,  Myrda A,  Tucholski K,   Jarosz-Chobot P.   Współwystępowania autoimmunologicznych schorzeń tarczycy z cukrzycą typu 1  u młodocianych chorych                         Lekarz 2006; 10:37-43      
  • Otto-Buczkowska  E.,  Deja G. Autoimmunologiczne zespoły poliendokrynne.    Lekarz  2008; 12:44-52      
  • Otto-Buczkowska E, Jarosz-Chobot P, Minkina-Pedras M.  i wsp.   Współwystępowanie chorób autoimmunologicznych z cukrzycą typu 1 u młodocianych   chorych w oparciu o dane piśmiennictwa I obserwacje własne.  Przegl Lek 2008; 65:140-144       
Skip to content