Schorzenia tarczycy są jednymi z najczęściej towarzyszących cukrzycy schorzeń. Dotyczy to przede wszystkim chorych z cukrzycą o podłożu autoimmunologicznym, a więc z cukrzycą typu 1 oraz typu LADA, ale nie tylko.
Wczesne wykrycie dysfunkcji tarczycy jest bardzo ważne. Zaburzenia funkcji tarczycy rzutują na zaburzenia funkcji wielu narządów. Nieprawidłowa funkcja tarczycy powoduje również trudności w wyrównaniu cukrzycy. Problemem jest to, że dysfunkcja tarczycy bardzo często ma postać subkliniczną, którą wykryć można jedynie na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych. Badania takie winny być wiec przeprowadzane rutynowo u wszystkich chorych na cukrzycę, niezależnie od klasyfikacji typu cukrzycy. Podstawowymi badaniami jest oznaczanie poziomu hormonu tyreotropowego (TSH) oraz miana autoprzeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (TPOAb).
Dysfunkcja tarczycy przebiegać może bądź pod postacią nadczynności bądź pod postacią niedoczynności. U chorych na cukrzycę, zwłaszcza na podłożu autoimmunologicznym, najczęściej występuje niedoczynność tarczycy.
Nadczynność tarczycy występuje rzadziej i należy ją podejrzewać w przypadku niewyjaśnionych trudności w utrzymaniu kontroli glikemii, utraty masy ciała bez zmniejszonego łaknienia, pobudzenia, tachykardii itp.
U chorych na cukrzyce niedoczynność tarczycy spowodowana jest autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy. Przebiegać może w postaci subklinicznej. O rozpoznaniu decyduje podwyższony poziom TSH oraz poziom wolnej tyroksyny (fT4), a także podwyższone miano autoprzeciwciał TPOAb.
U chorych, u których badania potwierdzą dysfunkcję tarczycy konieczne jest włączenie farmakoterapii. W przypadku, kiedy obraz zaburzeń nie jest jednoznaczny konieczne jest stałe monitorowanie funkcji tarczycy, aby w odpowiednim momencie włączyć leczenie. Zalecenia dotyczące wskazań do wykonywania badań kontrolnych są sprecyzowane w zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz w zaleceniach ISPAD.
Szczególnej uwagi wymagają pacjentki ciężarne. U każdej pacjentki w 4-8 tyg ciąży zaleca się oznaczenie stężenia TSH oraz miana TPOAb. U pacjentek z obciążającym wywiadem położniczym badania takie wykonać należy już w okresie planowania ciąży.
Pamiętać należy, że ujawnienie się dysfunkcji tarczycy może wyprzedzać ujawnienie się zaburzeń metabolizmu glukozy, stąd też u pacjentów ze stwierdzoną nadczynnością czy niedoczynnością tarczycy wykonać należy badanie celem wykrycia ewentualnego stanu przedcukrzycowego. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej są często obserwowane u osób z nadczynnością tarczycy. U osób z niedoczynnością tarczycy stwierdza się często cechy insulinooporności.
Wybrane pozycje pismiennictwa
Hubalewska-Dydejczyk A, Lewiński A, Milewicz A. i wsp. Postępowanie w chorobach tarczycy u kobiet w ciąży. Endokrynol Pol. 2011;62(4):362-81.
Mohn A, Di Michele S, Faricelli R, Martinotti S, Chiarelli F. Increased frequency of subclinical hypothyroidism and thyroid-associated antibodies in siblings of children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Eur J Endocrinol. 2005;153:717-718.
Otto-Buczkowska E., Tucholski K. Zaburzenia funkcji tarczycy i metabolizmu węglowodanów w ciąży. Med Metabol 2014;18:68-71
Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy u dzieci i młodzieży. Aktualne (2014) wytyczne ISPAD. Medycyna Praktyczna. Pediatria 2015;5 wydanie specjalne.
Severinski S, Banac S, Severinski NS, Ahel V, Cvijović K.Epidemiology and clinical characteristics of thyroid dysfunction in children and adolescents with type 1 diabetes. Coll Antropol. 2009;33: 273-279.
Zalecenia PTE i PTD dotyczące diagnostyki i leczenia zaburzeń funkcji tarczycy u chorych na cukrzycę. Endokrynol Pol 2013;64 (1)
Zalecenia kliniczne u chorych na cukrzycę 2016. Diabetologia Kliniczna 2016;5 supl A.
