Zaburzenia funkcji układu oddechowego a cukrzyca

Prof. Ewa Otto-Buczkowska
Prof. Ewa Otto-Buczkowska

Cukrzyca  jest zaburzeniem metabolicznym, które charakteryzuje się utrzymującą się hiperglikemią   i nieprawidłowym metabolizmem węglowodanów, białek i lipidów. Te zaburzenia metaboliczne wynikają z upośledzonego wydzielania insuliny, zmienionej wrażliwości tkanek na insulinę lub współistnienia obu tych mechanizmów.

Omawiając schorzenia towarzyszące cukrzycy myślimy głównie o powikłaniach w układzie sercowo-naczyniowym, w narządzie wzroku, o powikłaniach nerkowych, a w cukrzycy o podłożu autoimmunologicznym także o zespołach poliendokrynnych. Stosunkowo rzadko analizowane jest występowanie zaburzeń w funkcjonowaniu układu oddechowego.  

Te zaburzenia mogą mieć bardzo zróżnicowany charakter. Mogą być wynikiem wpływu mikroangiopatii na czynność płuc. Badania eksperymentalne wykazuję, że  cukrzyca jest czynnikiem ryzyka nadciśnienia płucnego.

Innym czynnikiem mogącym powodować zaburzenia funkcji układu oddechowego w cukrzycy jest zaburzenie równowagi autonomicznego układu nerwowego.

Obraz kliniczny tych zaburzeń może być bardzo zróżnicowany. Rzadkim powikłaniem funkcji układu oddechowego, które jednak może wystąpić w kwasicy ketonowej, jest spontaniczne pneumomediastinum. Jest to stan w którym na skutek rozszczelnienia pęcherzyków płucnych powietrze może dostać się do śródpiersia. Zjawisko to  po raz pierwszy opisane  zostało w 1827 roku. W kwasicy ketonowej przyczyną tego mogą być gwałtowne wymioty lub zaburzenia oddychania tzw  oddychanie Kussmaula. Prowadzi to do  znaczącego  wzrostu ciśnienia wewnątrz pęcherzyków płucnych  co  może skutkować ich pęknięciem. Na szczęście powikłanie to spotyka się rzadko. 

Znacznie częściej występującym u chorych na cukrzycę powikłaniem ze strony układu oddechowego jest przewlekła obturacyjna choroba płuc. Schorzenie to często związane jest  z występowaniem zespołu metabolicznego, u podstawy którego leży otyłość. Otyłość   została uznana za ważny czynnik ryzyka chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca typu 2 i choroby układu krążenia. Wiąże się ona   z opornością na działanie insuliny Otyłość jest związana także  z chorobami układu oddechowego takimi jak zespół obturacyjnego bezdechu sennego czy zespół hipowentylacji. 

Uważa się także, że cukrzyca może działać jako niezależny czynnik, wpływając negatywnie na strukturę i funkcję płuc. Może ona bowiem powodować zmniejszenie żywotności płuc i ich objętości czy zmniejszenie współczynnika transferu płucnego dla tlenku węgla, a także niższe podstawowe napięcie oskrzeli, niższą wrażliwość na odruch kaszlowy, zwiększoną częstość bezdechu sennego, zaburzenia funkcji mięśni oddechowych. Coraz częściej mówi się o konieczności wczesnego przeprowadzania badań funkcji płuc, co może służyć do wczesnego wykrywania przewlekłych powikłań u pacjentów z cukrzycą.

Wybrane pozycje piśmiennictwa

Ahmed M.  i wsp.  Epidural pneumatosis associated with spontaneous pneumomediastinum: a rare complication of diabetic ketoacidosis.  BMJ Case Rep. 2016;2016. pii: bcr2016216295

Cebron Lipovec N i wsp. The Prevalence of Metabolic Syndrome In Chronic Obstructive Pulmonary Disease: A Systematic Review. AutCOPD. 2016;13(3):399-406. 

Chiu HT.  i wsp. Visit-to-visit glycemic variability is a strong predictor of chronic obstructive pulmonary disease in patients with type 2 diabetes mellitus: Competing risk analysis using a national cohort from the Taiwan diabetes study. PLoS One. 2017;12(5):e0177184.  

Flores López EN.  i wsp.  Spontaneous pneumomediastinum in a patient with diabetic ketoacidosis. Arch Bronconeumol. 2014;50(10):459.  

Khateeb J.  i  wsp. . Diabetes and Lung Disease: A Neglected Relationship. Rev Diabet Stud. 2018 Nov 23. doi: 10.1900/RDS.2018.15.e1.  

Lecube A.  i wsp.  Pulmonary Function and Sleep Breathing: Two New Targets for Type 2 Diabetes Care. Endocr Rev. 2017;38(6):550-573.  

Papaioannou O.  i wsp.  Metabolic Disorders in Chronic Lung Diseases. Front Med (Lausanne). 2018 Jan 18;4:246.  

Tai H.  i wsp. Pulmonary Function and Retrobulbar Hemodynamics in Subjects With Type 2 Diabetes Mellitus. Respir Care. 2017;62(5):602-614.  

Visca D.  i wsp.  Relationship between diabetes and respiratory diseases-Clinical and therapeutic aspects. Pharmacol Res. 2018 Nov;137:230-235.  

Vojtková J.  i  wsp.  Chronic complications of diabetes mellitus related to the respiratory system. Pediatr Endocrinol Diabetes Metab. 2012;18(3):112-5.

Skip to content