Insulina jest hormonem produkowanym przez komórki β wysp trzustki. Odgrywa decydującą rolę w metabolizmie glukozy.
Wskazania do podawania egzogennej insuliny zależą od funkcji komórek β i sekrecji insuliny endogennej, a także od wrażliwości tkanek organizmu na jej działanie.
Obie te funkcje zależą od wielu czynników.
W cukrzycy o podłożu autoimmunologicznym, tam gdzie na skutek autodestrukcji dochodzi do zniszczenia komórek mamy do czynienia z pogłębiającym się deficytem insuliny w organizmie. Do takich stanów należy „klasyczna” cukrzyca typu 1, a także cukrzyca typu LADA.
Innym stanem w którym mamy do czynienia z bezwzględnym deficytem insuliny jest cukrzyca do której dochodzi w wyniku toksycznego uszkodzenia trzustki bądź jej mechanicznego usunięcia.
W tych stanach są bezwzględne wskazania do podawania insuliny z zewnątrz. Takie stany określane są jako cukrzyca wtórna lub cukrzyca typu 3.
Innym wskazaniem do stosowania insulinoterapii może być znacznego stopnia insuliniooporność, której trzustka nie może pokonać pomimo zwiększania sekrecji lub kiedy dochodzi do wyczerpania zdolności trzustki do takiego zwiększania ilości wydzielanej insuliny.
Sposób podawania insuliny endogennej zależy od stopnia jej deficytu, przyczyn jakie do niego doprowadziły, a także stopnia zaburzeń homeostazy glukozy. Najczęściej insulina podawana jest podskórnie przy pomocy wstrzykiwaczy lub też różnego rodzaju pomp insulinowych.
Czasem konieczny jest dożylny wlew insuliny. Ten sposób podawania stosowany jest u pacjentów hospitalizowanych, głównie w stanach ostrych zaburzeń metabolizmu glukozy.
Dożylne podawanie insuliny stosuje się również w stanach znacznej insulinooporności.
Dożylny wlew insuliny stosowany jest również u pacjentów w czasie zabiegów operacyjnych. Taki sposób insulinoterapii stosowany jest także u pacjentów na oddziałach intensywnej opieki medycznej żywionych pozajelitowo.
Dożylne leczenie insuliną pozwala szybko zmniejszyć glikemię, określić dobowe zapotrzebowanie na ten hormon i w większości przypadków nie musi być stosowane długotrwale. Po zatrzymaniu wlewu dożylnego działanie insuliny podawanej bezpośrednio do krwiobiegu ustaje w ciągu kilkunastu minut, co ma duże znaczenie w przypadku zagrożenia hipoglikemią.
Przy tym sposobie insulinoterapii konieczna jest bardzo staranna kontrola glikemii. Przyszłością jest kontrola wlewu insuliny z zastosowaniem systemów ciągłego monitorowania glikemii, a docelowo także zastosowanie systemów do dożylnego wlewu insuliny działającego na zasadzie „zamkniętej pętli”.
Sposób dożylnego podawania insuliny jest ściśle określony w Zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
Wybrane pozycje piśmiennictwa
Szymańska-Garbacz E., Czupryniak L. Praktyka kliniczna – przewodnik insulinoterapii: insulinoterapia dożylna. Med. Prakt., 2019; 6: 106–112
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Diabetologia Praktyczna 2019;5 (1) ISSN 2451–0971
