9 listopada odbyła się debata ekspertów z okazji Światowego Dnia Cukrzycy. Hasłem spotkania było „Edukacja społeczna w obszarze cukrzycy dla ochrony jutra”. Organizatorem centralnych obchodów Światowego Dnia Cukrzycy było Polskie Towarzystwo Diabetologiczne pod patronatem Ministerstwa Zdrowia. Towarzystwo Pomocy Dzieciom i Młodzieży z Cukrzycą było partnerem i patronem honorowym wydarzenia.
Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna – pomysłodawca Światowego Dnia Cukrzycy, organizowanego od ponad 30 lat w dniu 14 listopada – alarmuje, że cukrzyca wymyka się nam spod kontroli. Na świecie chorujących na cukrzycę jest obecnie 537 milionów i liczba ta wciąż rośnie. Szacuje się, że w 2030 r. osiągnie ona pułap 640 milionów, a w 2045 skoczy do 780 milionów. W Polsce chorujących na cukrzycę jest ok. 3 milionów, a do 2030 r. ta liczba wzrośnie o kolejny milion. Ale choć także u nas osób z cukrzycą i stanem przedcukrzycowym gwałtownie przybywa, to po raz pierwszy od wielu lat są także pozytywne sygnały, pozwalające mieć nadzieję, że pacjenci będą leczeni zgodnie z polskimi i międzynarodowymi wytycznymi, a bieżąca opieka nad nimi ulegnie poprawie.
Nowoczesne terapie lekowe, jak flozyny czy inkretyny, do których szerszy dostęp właśnie się przed polskimi pacjentami z cukrzycą otwiera, stanowią przełom w leczeniu. Niestety nie ma skutecznej terapii lekowej bez wsparcia jej terapią behawioralną, czyli zmianą stylu życia pacjenta. Stanowi to niewątpliwe obciążenie dla chorych z cukrzycą, gdyż czyni ich współodpowiedzialnymi za sukces leczenia. To dlatego właściwa edukacja w cukrzycy jest tak istotna. Nie wystarczy jedynie powiedzieć pacjentowi co należy zmienić, ale także wskazać, jak tego dokonać i gdzie szukać motywacji, aby wytrwać w swoich postanowieniach. Większa wiedza nt. przyczyn cukrzycy, mechanizmów rozwoju choroby i związanych z nią powikłań, ułatwia pacjentowi świadome kontrolowanie cukrzycy.
Bez odpowiedniej diety i aktywności fizycznej pacjent nie zdoła osiągnąć zadowalających wyników terapii. Co więcej, przy złej diecie, bogatej w węglowodany, łatwo dobre efekty leczenia zniweczyć. Jeśli organizm otrzymuje z dietą więcej energii niż zużywa, jej nadmiar zaczyna się odkładać jako tkanka tłuszczowa. Nadmiar tłuszczu z kolei utrudnia działanie insuliny. W efekcie oporności na insulinę część glukozy nie jest w stanie dotrzeć do komórek, dla których stanowi istotne źródło energii. Glukoza pozostaje we krwi i stopniowo zaczyna niszczyć naczynia krwionośne, co w perspektywie prowadzi do groźnych powikłań cukrzycy, m.in. chorób serca, nerek czy oczu. Ten łańcuch konsekwencji można jednak przerwać. Odpowiednia dieta pozwala na ograniczenie masy ciała, a aktywność fizyczna nie tylko wspiera ten efekt, ale i podnosi wrażliwość komórek na insulinę.
Liczba osób chorych na cukrzycę nieprzerwanie rośnie, a w okresie pandemii COVID-19 problem jeszcze się pogłębił. Polacy zamknięci w domach mieli mniej okazji do ruchu i aktywności fizycznej i więcej czasu do zajadania frustracji. W efekcie połowa Polaków przytyła w pandemii średnio o 6 kg. U wielu z nich doprowadziło to do rozwoju cukrzycy, bo cukrzyca typu 2 jest w prostej linii powikłaniem nadwagi i otyłości. Obecnie, w związku z pojawieniem się flozyn i analogów glp1, przedefiniowaniu uległ algorytm postępowania w leczeniu cukrzycy typu 2. Metformina, dotychczas stosowana jako leczenie w pierwszej linii terapii, została zastąpiona wskazaniem dotyczącym modyfikacji w stylu życia i diecie pacjenta – mów prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, przedstawiciel Rady Naukowej CCD w Polsce.
Właściwa edukacja pacjenta ma przede wszystkim na celu pomóc mu w zrozumieniu współzależności tego, jak żyje z tym, jakie efekty leczenia osiąga. Wielu pacjentom pomaga to zmobilizować siły i wprowadzić zmiany w dotychczasowym stylu życia. Są też tacy, którym zarówno brakuje motywacji, aby zmodyfikować swój tryb życia i odżywiania, a tym bardziej silnej woli, aby pozostać w swoich postanowieniach konsekwentnym. Tym większe znaczenie mają już wprowadzone i zapowiadane zmiany w dostępie do nowych leków, nowoczesnego sprzętu i lepszej organizacji opieki medycznej. Rozszerzenie zakresu refundacji flozyn i analogów GLP-1 oraz objęcie refundacją leków z grupy inhibitorów DPP-4, powinno zadziałać na pacjentów mobilizująco. To leki nie tylko skuteczne w leczeniu cukrzycy typu 2, ale też zmniejszające ryzyko niedocukrzeń i groźnych powikłań. Analogi GLP-1 i flozyny wspierają ponadto utratę masy ciała, a widoczne efekty terapii mogą dodatkowo motywować pacjentów do przestrzegania zasad zdrowego stylu życia.
Także pacjenci na insulinoterapii, w tym chorzy z cukrzycą typu 1, ale również typu 2 i 3, mają powody do zadowolenia. Nowoczesne technologie ciągłego monitorowania glikemii, do których dostęp został właśnie rozszerzony, pozwalają na bieżąco kontrolować terapię, co bezpośrednio wpływa na poprawę wyrównania metabolicznego cukrzycy. Pacjenci przyjmujący insulinę z satysfakcją przyjęli także decyzję o zwiększeniu liczby igieł objętych refundacją. Od początku roku refundacja obejmuje 400 sztuk igieł na rok, we wszystkich rozmiarach. Dzięki temu pacjenci, zarówno dorośli, jak i dzieci, będę mogli częściej wymieniać igły, co ma wpływ na komfort stosowanej terapii.
W XXI wieku w leczeniu cukrzycy nastąpiła prawdziwa rewolucja. Nowe leki i systemy do monitorowania glikemii zmieniły algorytmy leczenia tej choroby. Polscy pacjenci długo czekali na dostęp do tych terapeutycznych innowacji, dlatego, jako środowisko medyczne, nie kryjemy ogromnej satysfakcji, że aktualnie także my możemy zaoferować im niezwykle skuteczne leczenie, które dodatkowo chroni ich przed groźnymi powikłaniami. A zapobieganie powikłaniom to przecież główny cel podejmowanej w cukrzycy terapii. To nie tylko bezsprzeczna korzyść dla pacjentów, ale także dla całego systemu ochrony zdrowia. Skuteczne leczenie, to mniej powikłań, mniej hospitalizacji i mniejsze koszty dla budżetu państwa – mówi prof. dr hab. n. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD).
Skuteczna terapia cukrzycy opiera się na 3 filarach: efektywny system ochrony zdrowia, gwarantujący dostęp do nowoczesnych technologii lekowych i sprzętowych, wyedukowany pacjent, który stosuje się do zaleceń lekarskich oraz zasad zdrowego trybu życia oraz lekarz, który umiejętnie koordynuje leczenie. W Polsce od dawna brakuje diabetologów, co utrudnia pacjentom regularny dostęp do porady lekarskiej. Istnieje szansa, że i ten problem uda się przezwyciężyć w nieodległym czasie wraz z wdrożeniem w praktyce opieki koordynowanej w ramach POZ, obejmującej m.in. także cukrzycę.
Epidemia cukrzycy jest jednym z najważniejszych globalnych wyzwań zdrowotnych. Dlatego Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, organizacje pacjenckie, organizacje zrzeszające pielęgniarki diabetologiczne, promotorzy zdrowia oraz przedstawiciele przemysłu farmaceutycznego łączą siły, prowadząc liczne kampanie edukacyjne. Jedną z nich jest, trwająca nieprzerwanie od 6 lat, kampania „Dłuższe życie z cukrzycą”, której patronem honorowym jest Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Z okazji Światowego Dnia Cukrzycy 2022 organizatorzy kampanii przygotowali film, który pokazuje m.in., jak ważna jest wiedza o cukrzycy i jej powikłaniach, także wśród najbliższego otoczenia osoby chorej. To pierwsze takie wideo nt. cukrzycy, które zostało przygotowane techniką malowania cukrem1.
Podczas panelu na temat aktywności organizacji pacjenckich działających w obszarze cukrzycy Mariusz Masiarek, prezes Towarzystwa Pomocy Dzieciom i Młodzieży z Cukrzycą przedstawił działania organizacji w obszarze edukacji osób z cukrzycą i ich najbliższego otoczenia, zarówno domowego jak i szkolnego, wtym nauczcieli i opiekunów. Zobacz: Szkolenia w przedszkolach i szkołach. ON LINE. Prezes Masiarek zwrócił też uwagę na konieczność zwiększonych działań w obszarze profilaktyki nadwagi, otyłości a w konsekwencji cukrzycy typu 2 u coraz młodszych osób.
Prowadzenie edukacji zmieniło się w ostatnich latach z uwagi na pandemię i zmianę nawyków, zarówno tych żywieniowych jak i związanych z ograniczaniem aktywności fizycznej. Od 2014 roku realizujemy program „Zdrowo jem! Jestem Aktywny!”, w którym podczas specjalnych warsztatów w szkołach edukatorzy w atrakcyjny sposób przekazują podstawy zasad zdrowego stylu życia. Program cieszy się ogromnym zainteresowaniem. Do tej pory przeprowadziliśmy zajęcia z ponad 10 tysiącami uczniów. To doskonały sposób na współpracę zarówno ze szkołami jak i z odpowiedzialnymi społecznie firmami. – zaznaczył Mariusz Masiarek, prezes Towarzystwa Pomocy Dzieciom i Młodzieży z Cukrzycą
Zobacz: Zdrowo i aktywnie – warsztaty dla uczniów i pracowników
Mimo wszystkich tych starań promujących zdrowy styl życia, osób otyłych i z nadwagą wciąż przybywa. Według danych OECD z roku 2019 ponad połowa dorosłych Polaków (56,7%) ma nadwagę lub otyłość. A choroby wynikające z nadwagi i otyłości powodują skrócenie życia średnio o 3 lata i 10 miesięcy.2 Otyłość to główny czynnik ryzyka cukrzycy, a problem nadmiernej wagi ciała pojawia się już wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Dlatego tak ważne jest, aby nadal łączyć siły i nie ustawać w wysiłkach, nakierowanych nie tylko na przekazanie wiedzy, ale i umiejętności podejmowania przez społeczeństwo właściwych decyzji dotyczących własnego zdrowia. I to od najmłodszych lat.
Inicjatorem obchodów Światowego Dnia Cukrzycy w Polsce jest Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Towarzystwo Pomocy Dzieciom i Młodzieży z Cukrzycą jest partnerem i patronem honorowym obchodów.
Oto transmisja z wydarzenia:
1 Film „Nie całkiem słodka opowieść o uratowanym sercu”, opowiadający o serdecznej relacji wnuczki i dziadka, miał swój pokaz podczas debaty z okazji Światowego Dnia Cukrzycy; film jest dostępny na stronie www.dluzszezyciezcukrzca.pl oraz na profilu FB kampanii
2 Raport „Szkoła, gmina, system – partnerstwo przeciw epidemii otyłości i cukrzycy”, Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego, 2022
Zobacz także:
- Górski wysiłek z cukrzycą! Kwietniowa Akademia Edukacyjna w Górach Opawskich.
- Nagrody Paulina edycja 2024! Oto laureaci.
- Bezigłowe zastrzyki z insuliny. Kolejny krok do opracowania bezbolesnej metody.
- Otyłość i brak ruchu to główne przyczyny cukrzycy typu 2
- Leon Madej podpisał kontrakt z Widzewem Łódź!
