W 2022 roku z tytułu opłaty cukrowej do budżetu wpłynęło ponad 611 mln PLN, a łączne od początku obowiązywania opłaty przychody przekroczyły 2 mld PLN. 7 lipca w Sejmie RP odbyło się posiedzenie Podkomisji ds. Zdrowia Publicznego poświęcone tematowi wpływu podatku cukrowego na zachowania prozdrowotne obywateli i zwiększenie dostępności do opieki zdrowotnej.
Spotkanie rozpoczęło się od przedstawienia aktualnych informacji dot. opłaty cukrowej przez trzech reprezentantów strony publicznej: Dariusza Poznańskiego (Dyrektora Departamentu Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia), Dariusza Dziełaka (Dyrektora Departamentu Analiz i Innowacji NFZ) oraz Agnieszki Bolek (Naczelnika w Departamencie w Departamencie Podatku Akcyzowego i Podatku od Gier Ministerstwa Finansów).
Rząd ustawą o tzw. opłacie cukrowej z 14 lutego 2020 r. nałożył m.in. nowy podatek na słodzone napoje, ale też alkohole o objętości nieprzekraczającej 300 ml. Przepisy weszły w życie 1 stycznia 2021 r. W czwartek (7 lipca) na posiedzeniu sejmowej podkomisji zdrowia resorty finansów i zdrowia powiedzieli o efektach podatku.
Dariusz Dziełak z Narodowego Fundusz Zdrowia powiedział, że na razie jest zbyt wcześnie, aby ocenić pozytywny wpływ podatku na zachowania prozdrowotne Polaków. – Z obserwacji danych dotyczących korzystania ze świadczeń zachowania obywateli w dużej mierze zostały przykryte skutkami trwającej pandemii – stwierdził.
Wskazano m.in. że tylko w tym roku (do czerwca) z tytułu opłaty cukrowej do budżetu wpłynęło 611 mln PLN, a łącznie przychody przekroczyły 2 mld PLN.
Agnieszka Borek z Ministerstwa Finansów zwróciła uwagę, że wprowadzenie opłaty, według założeń projektodawcy, miało przynieść miesięczne wpływy w wysokości 250 mln zł. Tymczasem w 2021 r. wahały się one od 76 mln zł do 171 mln zł, a w roku bieżącym – między 67 mln zł a 153 mln zł.
– W lutym nastąpił największy dotychczasowy spadek wpływów do poziomu niespełna 67 mln zł – przekazała Borek. Wśród tego powodów, które wymieniła, były m.in. wybuch wojny w Ukrainie, postępujący spadek konsumpcji, zmniejszenie ilości podmiotów składających informacje o opłacie, co może świadczyć o niskiej i ciągle spadającej dyscyplinie podatkowej.
W maju br., jak powiedziała Borek, wpływy z podatku cukrowego wyniosły 143 mln 842 tys. zł, czyli w ciągu pięciu miesięcy 2022 r. wpłynęło 611 mln 692 tys. zł. Jak oceniła, „są one na poziomie zbliżonym do wpływów z ubiegłego roku”.
Z tytułu „opłaty małpkowej”, która rozliczana jest półrocznie, za ubiegły rok wpływy wyniosły ok. 700 mln zł. Dariusz Poznański, dyrektor departamentu zdrowia publicznego w Ministerstwie Zdrowia dodał, że wolumen sprzedaży alkoholu w butelkach do 300 ml spadł w 2021 r. o 7,8 proc. w porównaniu z 2020 r.
Jest to najbardziej wymierny skutek wprowadzenia tego instrumentu, bowiem na sprawdzenie zmiany zachowań prozdrowotnych jest jeszcze – zdaniem decydentów – za wcześnie. Dyrektor Dziełak podkreślał, że rzeczywiste efekty mogą być „zafałszowane przez następstwa pandemii COVID-19” – czyli m.in. stres, izolację i będące tego konsekwencją decyzje żywieniowe, jak również znaczące ograniczenie ruchu. Dyrektor Poznański podkreślił z kolei, że śledząc przykłady z innych państw można oczekiwać pewnych rezultatów – zarówno w zakresie zdrowia, jak i spożycia napojów słodkich – „Podniesienie ceny o 25% powinno skutkować spadkiem popytu o 33%”.
Przedstawicielka Ministerstwa Finansów zapowiedziała z kolei, że resort przygotował projekt nowelizacji ustawy, który ma na celu usprawnienie m.in. procedury pozyskiwania należności, jak również wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych.
Dariusz Dziełak wskazał, że ze względu na brak wyodrębnionej pozycji kosztowej, kwestia wydatkowania środków nie jest tak prosta do ustalenia. Właśnie temat alokacji i ewidencji przychodów z opłaty cukrowej stał się wiodącym tematem dyskusji podczas posiedzenia.
Anna Śliwińska, Prezes Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków apelowała m.in. aby poświęcić pozostałe 5 miesięcy bieżącego roku na właściwe zaplanowanie redystrybucji pieniędzy przewidzianych w planie finansowym NFZ na 2023 r. dodając, że efektywne wydanie pieniędzy ma szczególne znaczenie zwłaszcza w czasie odpracowywania długu zdrowotnego.
„Wskazane [w planie finansowym NFZ] przychody kilkukrotnie przekraczają nakłady, które należałoby ponieść chociażby na zapewnienie pełnej dostępności nowoczesnych terapii dla chorych na cukrzycę zgodnie z wytycznymi.” Podkreślała Anna Śliwińska, wyrażając nadzieję, że w 2023 r. nie dojdzie do sytuacji, że pieniądze po raz kolejny rozpłyną się w systemie, nie przynosząc korzyści pacjentom z cukrzycą.
Z jej stanowiskiem zgodzili się prof. Leszek Czupryniak oraz prof. Marcin Czech, należący do zainaugurowanego przez PSD Forum Ekspertów ds. Cukrzycy.
Prof. Leszek Czupryniak zarekomendował, aby w Ministerstwie Zdrowia utworzyć specjalną komórkę, która zajmowałaby się planowaniem alokacji środków z opłaty cukrowej.
Prof. Marcin Czech uzupełnił z kolei, że efekty właściwych decyzji w tym zakresie będziemy mogli zaobserwować także w innych obszarach medycyny – m.in. w kardiologii.
Omawiane zagadnienia spotkały się z dużym zainteresowaniem Przewodniczącego Marka Hoka, który zadeklarował, że będzie podejmował kolejne aktywności adresujące tematykę opłaty cukrowej. Dyrektor Dariusz Poznański przyznał z kolei, że na etapie legislacji zabrakło czasu na kompleksowe zajęcie się wszystkimi kwestiami i zadeklarował, że Ministerstwo Zdrowia jest otwarte na rozmowy w tym zakresie i chętnie zapozna się z przedstawionymi postulatami.
Oto zapis video z posiedzenia
źródło: Sejm RP/PAP-mediaroom/PSD diabetyk.org.pl
